Zakonet dhe traditat e Krishtlindjeve në vende të ndryshme të botës

Tribuna News Network 24 Dhjetor 2023

Mbeten vetëm disa orë nga dita  e Krishtlindjes dhe çdo kulturë që feston Lindjen e Zotit-njeriut ka dhe traditat e veta, duke i bërë këto festa të veçanta.

Pothuajse në çdo vend, fëmijët e vegjël presin me padurim dhuratat që do të gjejnë në çorape të varura në oxhak ose nën pemën e Krishtlindjes. Për shumë të tjerë, pika kryesore është tryeza e Krishtlindjes, ku e gjithë familja mblidhet për ta festuar. Megjithatë, zakonet unike, shpesh të lidhura me besimet e vjetra, pagane ose me identitetin e veçantë të çdo vendi, vazhdojnë të respektohen me nderim.

Në Angli, për shembull, fëmijët nuk i varin çorapet e tyre në oxhak, por në kornizën e shtratit të tyre – kështu që ata me siguri do të gjejnë një kënaqësi kur të zgjohen.

Për fat të mirë, fëmijët në Islandë kanë 13 dhurata që presin t'i lënë në këpucët e tyre nga 13 kukudhët e Yule Lands në ditët para Krishtlindjeve. Sigurisht, vetëm nëse do të ishin të urtë sepse fëmijët e “këqij” në vend të dhuratës do të marrin... patate të prishura.

Në Gjermani, tregjet e Krishtlindjeve janë sinonim i festimit. Kështu që dikush mund të bëjë pazaret e tij, të blejë dhurata për të rinj dhe të moshuar ose thjesht të bëjë një shëtitje duke pirë një gotë verë të ngrohtë e të ëmbël dhe duke ngrënë salsiçe. Për të vegjlit ka gjithmonë dhe kudo një Santa Claus me çokollatë për t'i ëmbëlsuar.

Në Meksikë, si dhe në shumë vende të tjera të Amerikës Latine dhe Filipine, familjet festojnë Nochebuena (fjalë për fjalë, "Natën e mirë") në prag të Krishtlindjes, me ushqim, këngë dhe valle dhe një piñata të mbushur me ëmbëlsira për fëmijët.

Në hemisferën veriore notarët dimëror mund të shkojnë për një shëtitje në det, por në Australi një Barbecue në plazh nën diellin e nxehtë është një "i domosdoshëm". Në fund të fundit, Krishtlindjet bien në mes të verës dhe ata nuk kanë asnjë shans të gjejnë borë askund.

 

Por kanadezët nuk do të shohin borë as këtë vit dhe “Krishtlindja e bardhë” në vendpushimet e skive... shtyhet. “Unë kam parë për 55 vjet kurrë një dimër si ky”, komentoi David Phillips, një meteorolog veteran. Edhe në Edmonton të “ngrirë” të Albertës, i cili zakonisht është i mbuluar nga bora për më shumë se pesë muaj, termometri këtë vit tregon 7 gradë Celsius. Në krahasim, vitin e kaluar në këtë kohë, temperatura ishte -28.

Phillips mund të ketë sugjeruar me shaka që Krishtlindjet në Kanada të zhvendosen në muajin tjetër, por në Ukrainë ajo erdhi më herët: për herë të parë, ukrainasit do të festojnë (zyrtarisht) sipas kalendarit Gregorian këtë vit, në vend të 7 janarit, në një përpjekje tjetër për të distancuar. veten nga ndikimi rus. Tradicionalisht, ukrainasit festojnë Evën duke shtruar një tryezë të madhe me dymbëdhjetë pjata agjërimi, ku dominojnë gruri, frutat dhe arrat, por nuk dihet se sa do të jenë në gjendje ta respektojnë zakonin në mes të luftës.

Kryqëza në pemë dhe në çdo cep

Një traditë që respektohet tërësisht në shumë vende perëndimore është kjo e kryqëzave, qoftë nën pemën e dekoruar, në kishë, në rrugë dhe sheshe. Më e njohura prej të gjitha është mundësisht kryqëza Napolitane që në fillim përfshinte figurat me madhësi natyrale. Sot ajo paraqet skena nga jeta e përditshme, të përziera me elementin fetar. Pjesë përbërëse e saj është "bosku Benino", i cili fle në mënyrë të lumtur gjatë Lindjes, simbolizojnë pastërtinë e të afërmit të parë që shkuan për të adhuruar Jezu Krishtin të sapo lindur .

Një kryqëz tjetër nga të tjerët është ai që ekspozohet në Muzeun Carmen Alto në Quito të Ekuadorit, në qendrën historike të Quito. Ajo përbëhet nga 300 figura, shumica prej tyre janë "e çuditshme": një kurrizor me qafë të shtrembër, një ushtar që prerë kokën e një fëmije, një grua me gjak në fytyrë. Ndërtimi i saj filloi në vitin 1653 nga monakat dhe vazhdoi deri në fillim të shekullit të 20-të. Figurat paraqesin shumë histori biblike, si ikja në Egjipt, masakra e foshnjave ose adoleshentin Jezu në tempull, midis personaliteteve të kohës koloniale, madje edhe indianët e fisit Yumbo.

Krishtlindjet në Betlehem

Në vendlindjen e Jezusit, Krishtlindjet nuk do të vijnë këtë vit. Betlehemi, që zakonisht është plot me turistë dhe besimtarë në këtë kohë të vitit, është bosh . "Lufta e ka bllokuar të gjitha", shpjegoi një tregtar, Abu Suboh, duke u referuar konflikteve të ashpra që po ndodhin në Rripin e Gazës, pa asnjë shpresë në horizont për ndërprerje të zjarrit.

 

Kisha e Lindjes, një vend i trashëgimisë botërore, tërheq qindra mijëra vizitorë çdo vit. Këtë vit, në zonën ku duhet të mblidhen pelegrinët nga e gjithë bota, ka vetëm makina të parkuara. Hotelet janë bosh, disa nuk janë hapur fare.

 

Asnjë pemë e Krishtlindjeve, pa drita në qytet këtë vit: autoritetet fetare, në solidaritet me palestinezët e Gazës, hoqën dorë nga çdo "festim i padobishëm". Përveç kësaj, Bregu Perëndimor po përjeton gjithashtu një shpërthim dhune, me më shumë se 290 palestinezë të vrarë nga ushtarët ose kolonët izraelitë që nga 7 tetori.

 

Autoritetet komunale vendosën ta kufizojnë festën vetëm në nivel fetar, me shërbimin e mesnatës.

Krishtlindjet në Shqipëri 

Festat e fundvitit janë traditë e hershme për shqiptarët. Para viteve 90 krishtlindjet festoheshin fshehurazi, ndërsa viti i ri mblidhte familjen në tryezën që ishte më plot se çdo ditë tjetër dhe kartolinat që shkëmbenin mbushur me urime të përzemërta Sot tradita ruhet, përveç urimeve që jepen virtualisht.

Menuja e Krishtlindjeve

Festa është e ndërthurur me ushqimin e mirë, qoftë gjeldeti i mbushur me gështenja apo mish derri me kumbulla. Në disa vende të Europës Qendrore, si Danimarka dhe Franca, pjata kryesore është mishi i shpendëve, por preferohen rosat dhe patat. Mishi i derrit përfshihet rregullisht në menunë skandinave, por ka edhe nga ata që preferojnë peshkun: krapi për çekët dhe sllovakët, merluci për portugezët.

 

Në Poloni, tryeza e Krishtlindjes fillon gjithmonë me armentek, një bukë pa maja që pritet dhe shpërndahet nga anëtari më i vjetër i shtëpisë, duke shkëmbyer urime për shëndet të mirë dhe lumturi.

 

Sigurisht, një vakt nuk është kurrë i plotë pa ëmbëlsirën e duhur. Panetone italiane me rrush të thatë dhe glace frutash tashmë është bërë ndërkombëtare, dhe po kështu edhe stollen gjermane. E ndërsa britanikët zgjedhin puding me çokollatë me fruta të thata, francezët nga ana tjetër sugjerojnë një trung me çokollatë ose gështenja.

 

A ka alternativa vegjetariane ndaj foie gras, salmonit të tymosur ose gjelit të detit? Në Francë po e provojnë kuzhinierët e mëdhenj, por pa shumë sukses deri më tani, pasi pranojnë se kërkesa për gatime vegane në natën e ndërrimit të viteve është pothuajse zero.

 

Në çdo rast, për një festë të suksesshme, Mauro Colagreco, shefi i kuzhinës Mirazur (3 yje Michelin dhe restoranti më i mirë në mbarë botën për vitin 2019), sugjeron shije tradicionale që do t'u pëlqejnë fëmijëve dhe të rriturve. Si alternativë, ai sugjeroi tortën me angjinare, tartuf dhe djathë. Një recetë festive mund të përfshijë edhe panxhar me havjar. Kolegu i tij Stéphane Paros nga Castigno (një yll Michelin) këmbëngul për perimet e stinës: lakër, tartuf, gështenja... Ndërsa Baptiste Renoir i Okërit premton se një "foie gras" vegjetariane me fara kungulli me erëza do të shfaqet në menunë e tij të Krishtlindjeve.

Ndaje me miqte